هر آنچه که باید درباره زایمان سزارین بدانید!

هر آنچه باید درباره سزارین بدانید!

• آشنایی با سزارین
• روش انجام سزارین
• چرا سزارین انجام می‌شود
• نحوه انجام عمل سزارین
• مزایا و معایب سزارین
• سزارین اورژانسی
• بهبود زخم سزارین
• توصیه‌های قبل از عمل سزارین

آشنایی با سزارین

سزارین نامی است که از کلمه لاتین “Caesarean” گرفته شده و به معنای “پیدایی از طریق شکم” است. این واژه از زمان امپراتور روم، ژولیوس نام‌ گذاری شده است، زیرا گفته میشود که او توسط جراحان شکمی به دنیا آمده است.
تاریخچه سزارین به قرون گذشته باز می گردد. اولین حکایت‌های استفاده از سزارین، در دست‌نوشته‌های قدیمی مصر و روم باستان وجود دارد. در آن زمان، سزارین به عنوان یک روش آخر برای نجات حیات مادر و نوزاد در شرایطی که تولد طبیعی ممکن نبود، به کار می رفت.
در قرن ۱۶ و ۱۷ میلادی، سزارین به شکلی بیشتر شناخته شد و توسط پزشکان و جراحان انجام می شد. اما در آن زمان، احتمال مرگ و میر برای مادر و نوزاد بسیار بالا بود. این روش تا قرن ۲۰ با افزایش دانش پزشکی و توسعه فناوری و ابزارهای جراحی بهبود یافت و نرخ بقا در سزارین، روند رو به رشدی را طی کرد.
این عمل ابتدا به طور تجربی بر روی جانوران انجام می شد. با پیشرفت تکنولوژی پزشکی و روش های جراحی، این روش به طور کلی بهتر شد و مورد توجه قرار گرفت. در سال های اخیر، نرخ انجام سزارین در بسیاری از کشورها افزایش یافته است.
سزارین یک فرایند جراحی است که در برخی مواقع برای انجام زایمان استفاده می‌شود. در این روش، جراحی صورت می‌گیرد تا نوزاد، به جای عبور از کانال تناسلی معمولی از رحم مادر بیرون آید. در این مقاله، به بررسی بخش‌های مختلف فرایند سزارین، روش انجام ، مزایا و معایب آن می‌پردازیم. همچنین، به برخی عوامل تاثیرگذار بر انتخاب سزارین نیز اشاره می‌کنیم.
به طور کلی، عمل سزارین، یک نوع زایمان غیرطبیعی است که پزشک یک برش افقی یا عمودی به اندازه کافی میزند تا به رحم و بافت های اطراف آن دسترسی داشته باشد. سپس، نوزاد از راه این برش بیرون می‌آید. پس از زایمان، زخم جراحی را بخیه میزنند و طی چند هفته به طور کامل بهبود می‌یابد.

روش انجام سزارین

سزارین می‌تواند به صورت برنامه‌ریزی شده و یا پیش‌بینی نشده انجام شود.
در حالت برنامه ریزی شده ، طی مراحل بارداری با مشورت پزشک متخصص خود، تصمیم می‌گیرید که آیا می‌خواهید طبیعی زایمان کنید یا سزارین. اما در حالت بیشبینی نشده، مشکلات ناگهانی در مادر یا نوزاد باعث می‌شود سزارین فوری صورت بگیرد.

چرا سزارین انجام می‌شود؟

سزارین ممکن است به دلایل مختلفی انجام شود، از جمله:

1. در بعضی موارد، مادر ممکن است دچار بیماری‌های خاص باشد که مانع زایمان طبیعی می‌شوند، مانند پره‌اکلامپسی ،دیابت و همچنین، وجود عفونت قوی نیز می‌تواند دلیلی بر انجام سزارین باشد.
2. در بعضی حالات، برای حفظ سلامت نوزاد سزارین انجام می‌شود. مثلا زمانی که نوزاد دچار نقص عضو یا مشکلات قلبی باشد و طبیعی زایمان کردن سلامت نوزاد را به خطر بیاندازد.
3. در برخی موارد، جسم مادر، ظرفیت لازم برای زایمان طبیعی را ندارد؛ مانند وجود تومور در مجاورت رحم یا وجود بعضی نشانه‌ها که مانع گذراندن نوزاد از راه عادی می‌شود.
4. اگر مادر قبلاً سزارین داشته باشد، معمولاً برنامه زایمان کنونی نیز برای ایمنی بیشتر مادر و نوزاد زایمان سزارین است.

نحوه انجام عمل سزارین عموماً شامل مراحل زیر است:

1. آمادگی مادر و تشخیص نیاز به عمل سزارین: پزشک متخصص بررسی‌هایی را انجام می‌دهد تا مشخص شود آیا زایمان طبیعی امکان‌پذیر است یا خیر. در صورت نیاز به سزارین، مادر برای عمل جراحی آماده می‌شود.
2. تهیه بخش آنتی‌سپتیک: قبل از شروع عمل جراحی، بخشی از بدن مادر به دقت ضدعفونی می‌شود. هدف از این اقدام جلوگیری از عفونت است.
3. بیهوشی: مادر با استفاده ازبی حسی اسپاینال (نخاعی) یا بی حسی اپیدورال(تزریق موضعی در مناطقی که عمل انجام میشود) یا بیهوشی عمومی(با استفاده از داروها) برای عمل جراحی آماده می‌شود. انتخاب روش بیهوشی معمولا به نظر پزشک و شرایط بیمار بستگی دارد. در حال حاظر در بیشتر کشورهای دنیا برای انجام عمل سزارین از روش بی حسی اسپاینال استفاده میشود. شایع ترین عارضه بعد از بی حسی، سردرد و گردن درد است که با دراز کشیدن و بی حرکت بودن بهتر و با ایستادن و تحرک شدید تر میشود.احتمال ایجاد عواض و حساسیت به ماده بیهوشی در روش بی حسی نسبت به بیهوشی کمتر است و چون مادر هوشیاری دارد تجربه ی اولین دیدار نوزاد را از دست نمیدهد.
4. برش شکم: در این مرحله، پزشک یک برش را در پوست و عضلات شکم ایجاد میکند ،بسته به شرایط و جزئیات عمل، برش‌ها می‌توانند افقی یا عمودی باشند.
5. دسترسی به رحم: پزشک از طریق برش در شکم به رحم دسترسی پیدا می‌کند. سپس رحم باز شده و نوزاد به دنیا می‌آید.
6. بخیه زدن برش: پزشک پوست و عضلات شکم را با دقت دوباره متصل می‌کند و بسته به نیاز خطوط داخلی و خارجی را مورد توجه قرار می‌دهد.
7. بازیابی: بعد از عمل سزارین، مادر برای ترمیم و بهبود زخم‌ها استراحت می‌کند. پزشک نظارت دقیقی بر روند بهبود مادر و وضعیت نوزاد خواهد داشت.
   به طور متوسط، 10 درصد زایمان ها در جهان به روش سزارین انجام می شود، طبق آمار رسمی در ایران حدود 25 تا 35 درصد زایمان ها به صورت عمل جراحی یعنی سزارین صورت می گیرند، در حالی که طبق آمار غیر رسمی در ایران، سزارین 5 برابر سایر نقاط جهان است. امروزه در برخی از بیمارستان های ایران این آمار حتی 100 درصد نیز گزارش شده است. برخی متخصصین معتقدند که علت افزایش گرایش زنان به انتخاب زایمان سزارین، فرار از درد زایمان است.

مزایا و معایب سزارین:

سزارین نسبت به زایمان طبیعی، برخی مزایا و معایب دارد.

مزایا:

1. در سزارین، زمان تولد نوزاد مشخص و برنامه ریزی شده است، که به خانواده ها این امکان را می‌دهد تا برنامه خود را به طور منظم و دقیق ترتیب دهند.
2. سزارین، مانع از بروز مشکلات در دستگاه تنفسی نوزاد و صدمات محتمل به وی می‌شود.
   3.از آنجا که سزارین به صورت یک عمل جراحی انجام می‌شود، فرد بعد از عمل باید مدتی استراحت کند و به طور کلی تقسیم وظایف مراقبت از نوزاد بین مادر و خانواده راحت‌تر است.
   4.در برخی موارد، سزارین می‌تواند نجات جان مادر و نوزاد را تأمین کند.
   5.سزارین می‌تواند از شکستگی شانه نوزاد، آسیب به عصب‌ها و آسیب به رحم مادر جلوگیری کند.
   6.با استفاده از سزارین، پزشکان می‌توانند نوزاد را برای هرگونه مشکل یا عارضه پزشکی که در زایمان طبیعی شایع نیست بررسی کنند.
   7.در مواردی که جنین بزرگ است یا اندام‌های غیرمعمولی دارد، سزارین ممکن است بهترین گزینه باشد.

معایب:

1. طی سزارین، فرد نیاز به بازیابی بیشتری دارد و به طور معمول زمان بیشتری را برای بازگشت به فعالیت‌های روزمره نیاز دارد.
2. همانند هر عمل جراحی دیگری، سزارین نیز خطر عفونت و عوارض جانبی دارد که در برخی از موارد ممکن است جدی باشد. علائم عفونت شامل درد شدید در ناحیه جراحی، تورم و قرمزی است.
3. در صورتی که پس از سزارین مشکلی برای مادر یا نوزاد پیش بیاید، عموماً مدت زمان بستری بیشتری مورد نیاز است.
4. عوارض این عمل شبیه سایر عمل های جراحی دیگر مانند بی هوشی، حالت تهوع و استفراغ ، سردرد شدید ، کمر درد و … است.
5. کودکان سزارین بیشتر در معرض ابتلا به بیماری های آسم، دیابت ، چاقی ، آلرژی و … هستند.
6. خونریزی در ناحیه جراحی ممکن است نیاز به پرونده پزشکی داشته باشد.
   7.احتمال بروز لخته خون در پاها و رگ‌های عمیق وجود دارد.
   8.بعضی از مواد بیهوشی ممکن است باعث تنگی نفس و سردرد شوند.
   9.بعد از جراحی، ممکن است دستگاه ادراری برای چند روز قادر به کار نباشد.
   لطفا توجه داشته باشید که هر عمل جراحی سزارین ممکن است در هر شخص علاِئم متفاوتی داشته باشد

سزارین اورژانسی

هر زایمان طبیعی ممکن است به سزارین بیانجامد،اورژانسی بودن حال مادرو جنین می تواند عاملی باشد که جراح را مجبور به زایمان سزارین نماید.
مواردی که زایمان سزارین در آن توصیه می شود:

1. افت ضربان قلب نوزاد
2. کنده شدن جفت
3. بالا رفتن فشار خون مادر
4. قرار گرفتن غیر عادی جنین در شکم مادر
5. بزرگ بودن سر نوزاد نسبت به رحم مادر
6. وجود مشکل در بند ناف و جفت
7. نارس و یا دیررس بودن جنین
8. جنین های دارای مشکلات RH خون
9. خونریزی مادر
10. چند قلو بودن جنین ها درون شکم مادر
11. مادر سزارین قبلی داشته باشد
12. جنین در مجرای خروجی گیر کرده باشد
    13.مادر دچار مسمومیت بارداری شده باشد
13. مایع آمنیوتیک نشت کرده باشد

برای تسریع در بهبود زخم سزارین

می‌توانید به روش‌های زیر توجه کنید:

1.مراقبت مناسب از زخم: پاک کردن و تمیز نگه داشتن زخم به کمک آب و صابون ملایم یا محلول فیزیولوژیک ، که به طور معمول توصیه میشود سه روز پس از عمل جراحی محل بخیه خود را با آب و صابون یا شامپو بچه بشورید و محل بخیه ها را با باد سشوار و با فاصله ی مناسب خشک کنید، که این کار سریعترین روش برای بهبود زخم است.
بعد از مرخص شدن از بیمارستان می توانید حمام کنید اما بهتر است یک همراه داشته باشید چون احتمال سرگیجه و بی حالی وجود د ارد.
اگر شکم بعد از زایمان دچار افتادگی شده باشد به طوری که در هنگام نشستن و شیر دادن محل بخیه توسط افتادگی شکم پوشیده می شود، حتما از پانسمان های آماده روزانه استفاده کنید.
بخیه های سزارین اغلب با نخ قابل جذب دوخته می شود و نیازی به کشیدن بخیه ها نیست اما اگر با نخ نایلون دوخته شود توصیه می شود 4 تا 7 روز بعد از جراحی سزارین جهت معاینه محل بخیه به پزشک معالج خود مراجعه کنید. زمانی که زخمتان تازه است از شکم بند استفاده نکنید چون باعث مرطوب ماندن ناحیه ی زخم و تاخیر در بهبودی می شود.
در صورتی که اطراف محل بخیه دچار قرمزی یا ترشح خونی یا چرکی شده زودتر به پزشک مراجعه کنید .
2.مصرف مواد غذایی سالم: تغذیه مناسب و مصرف مواد غذایی سالم و غنی از ویتامین C و پروتئین، برای بهبود زخم بسیار موثر است. سعی کنید آب زیاد بنوشید(روزی یک تا دو لیتر). مصرف میوه‌ها، سبزیجات، ماهی، مرغ و لبنیات کم چرب می‌تواند بهبود زخم را تسریع کند.
3.استفاده از داروها و درمان‌های تسکینی: در مواردی که زخم‌ درد زیادی دارد یا عفونت رخ می‌دهد، می‌توانید از داروها و درمان‌های تسکینی مانند ضد التهاب‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده کنید. مصرف قرص آهن ومولتی ویتامین ها را فراموش نکنید. اما قبل از استفاده از هر نوع دارویی، بهتر است با پزشک معالج خود مشورت کنید.

4. استراحت مناسب: استراحت کافی و خوب خوابیدن، بهبود زخم را تسریع می‌کند. بهتر است محیط خواب مناسبی را برای خود فراهم کنید. سعی کنید همان طور که نشسته اید یا خوابیده اید پاهایتان را به آرامی تکان دهید تا از لخته شدن خون جلوگیری کنید.
   تا چهل روز بعد از زایمان سزارین نباید ورزش سنگین انجام دهید ، اجسام سنگین بلند نکید و کارهایی که باعث می شود به شکم فشار بیاید را انجام ندهید.
   بهتر است برای جلوگیری از فشار روی بخیه ها از توالت فرنگی استفاده کنید.
   بعد از عمل سزارین پیاده روی آهسته داشته باشید زیرا حرکات روده با راه رفتن زیاد میشود و امکان دفع گاز و مدفوع را زیاد میکنه که لازمه ترخیص میباشد.

قبل از عمل سزارین، این توصیه‌ها را دنبال کنید:

1. مشاوره با پزشک: با پزشک خود درباره ضرورت انجام عمل سزارین صحبت کنید و همه سوالات و نگرانی‌های خود را بیان کنید.
2. برنامه ریزی قبل از عمل: با پزشک خود در مورد زمان برگزاری و جزئیات مربوط به عمل سزارین صحبت کنید. اطمینان حاصل کنید که همه نتایج آزمایش‌های قبل از عمل را در اختیار پزشک قرار داده‌اید.
3. رعایت رژیم غذایی: رژیم غذایی سالمی دنبال کنید ، روز زایمان سعی کنید حداقل 12 ساعت ناشتا باشید زیرا تخلیه ی معده ی خانم باردار خیلی کند است .
4. استراحت کافی: استراحت کافی و خواب به موقع را ، برای افزایش انرژی در برنامه خود بگنجانید.
5. آماده‌سازی خانه: قبل از عمل سزارین، به دنبال آماده‌سازی خانه برای بازگشت بعد از عمل باشید. از بسته‌هایی حاوی لوازم ضروری، پوشک و لباس‌های نوزاد خود مطمئن شوید.
6. حمایت خانواده: از خانواده و دوستانتان درخواست حمایت را داشته باشید. آن‌ها می‌توانند در بهبود روح و جسم شما بعد از عمل سزارین بسیار موثر باشند.
7. آماده‌سازی برای بستری شدن: لازم است برنامه‌ای برای بستری شدن در بیمارستان بعد از عمل در نظر بگیرید. همراهان را مطلع کنید تا به شما کمک کنند.
8. آموزش در مورد مراقبت پس از عمل: از پزشک خود در مورد روش‌های مراقبتی پس از عمل سزارین آگاهی کسب کنید. این شامل راهنمایی در مورد بهترین روش‌ها برای شستشو و تعویض پوشک نوزاد، خراش‌های جراحی، درد و استفاده از داروها خواهد بود.
   9.بهترین زمان برای انجام سزارین وقتی است که شما حداقل 38 هفته بارداری را بر اساس سونوگرافی ان تی و یا ترجیحا سونوی اوایل بارداری پر کرده باشید.
   10.می توانید با نامه ای که برای عمل سزارین از پزشک معالجتان گرفته اید شب قبل از عمل به بیمارستان مراجعه کرده و تشکیل پرونده دهید.
   11.در صورت داشتن آرایش و لاک ناخن بهتر است آن ها را پاک کنید.
   12.قبل از رفتن به اتاق عمل اجسام فلزی، زیورآلات ، گیره سر و دندان مصنوعی را خارج کنید.
   13.موهای محل عمل را از قبل به خوبی شیو کنید.
   همچنین،اگر مورد خاصی دارید حتماً با پزشک خود در رابطه با آن صحبت کنید. و مشورت بگیرید.